मेंदूवरील साखरेचा परिणाम: एक दुष्टचक्र
साखर मेंदूमध्ये डोपामाइन (dopamine) रिलीज करते, ज्यामुळे एक शक्तिशाली रिवॉर्ड सिग्नल तयार होतो. यातून व्यसनाप्रमाणेच साखरेची लालसा आणि अतिसेवनाचे चक्र सुरू होऊ शकते.
साखरेचे सेवन
तुम्ही गोड पदार्थ किंवा पेय खाता.
डोपामाइनमध्ये वाढ
मेंदू डोपामाइन रिलीज करतो, ज्यामुळे तुम्हाला बरे वाटते.
रक्तातील साखर कमी होणे
एनर्जी लेव्हल झपाट्याने कमी होते, ज्यामुळे थकवा आणि चिडचिड होते.
तीव्र इच्छा/लालसा
पुन्हा बरे वाटावे यासाठी मेंदू साखरेचा दुसरा 'हिट' शोधतो.
संपूर्ण शरीरासाठी एक समस्या
लिव्हरवर अतिरिक्त भार
जास्त प्रमाणात फ्रुक्टोज (fructose) लिव्हरकडे पाठवले जाते, जे त्याचे फॅटमध्ये रूपांतर करते. ही प्रक्रिया नॉन-अल्कोहोलिक फॅटी लिव्हर डिसीज (NAFLD) चे मुख्य कारण आहे, ज्यात फॅट जमा झाल्यामुळे गंभीर सूज आणि लिव्हरचे नुकसान होऊ शकते.
हृदयावर ताण
जास्त साखरेचा आहार थेट हृदयाच्या आरोग्यासाठीच्या मोठ्या धोक्यांशी जोडलेला आहे. यामुळे रक्तदाब (blood pressure) वाढू शकतो, रक्तातील हानिकारक ट्रायग्लिसराइड्स (triglycerides) वाढू शकतात आणि शरीराच्या रक्तवाहिन्यांमध्ये दीर्घकाळ सूज येऊ शकते.
लठ्ठपणाकडे वाटचाल
साखरेच्या पदार्थांमध्ये 'रिकाम्या' कॅलरीज (empty calories) असतात ज्या भूक भागवत नाहीत, ज्यामुळे अतिसेवन होते. साखर भूक नियंत्रित करणाऱ्या हार्मोन्समध्येही अडथळा आणते, ज्यामुळे वजन वाढणे सोपे होते, विशेषतः अवयवांभोवती धोकादायक व्हिसरल फॅट (visceral fat) जमा होते.
डायबिटीजशी संबंध
सतत साखरेच्या सेवनामुळे स्वादुपिंडाला (pancreas) जास्त प्रमाणात इन्सुलिन (insulin) तयार करावे लागते. कालांतराने, पेशी इन्सुलिनच्या परिणामांना प्रतिरोधक बनू शकतात, ज्यामुळे रक्तातील साखरेची पातळी सतत उच्च राहते आणि टाइप २ डायबिटीज (Type 2 Diabetes) होतो.
शिफारस विरुद्ध वास्तव
आरोग्य संस्था अतिरिक्त साखरेवर कठोर मर्यादांची शिफारस करतात, परंतु सामान्य व्यक्ती त्यापेक्षा खूप जास्त सेवन करते. हा चार्ट दैनंदिन शिफारसी आणि वास्तविक सेवनातील मोठा फरक दर्शवतो.